MCHJ o‘z ulushini boshqa shaxslarga qanday tartibda sotishi mumkin?
@Yurist_Xizmati 4761-savol:
"Mas’uliyati cheklangan hamda qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatlar to‘g‘risida"gi qonunning 23-moddasiga muvofiq, Jamiyatga qarashli ulush u jamiyatga o‘tgan kundan e’tiboran bir yil ichida jamiyat ishtirokchilari umumiy yig‘ilishining qaroriga binoan jamiyatning barcha ishtirokchilari o‘rtasida ularning jamiyat ustav fondidagi (ustav kapitalidagi) ulushlariga mutanosib ravishda taqsimlanishi yoxud jamiyatning barcha yoki ayrim ishtirokchilariga va (yoki), agar bu jamiyatning ustavida taqiqlangan bo‘lmasa, uchinchi shaxslarga sotilishi hamda to‘liq to‘lanishi kerak. Ushbu holatda ulush uchinchi shaxslarga qaysi qiymatda ya’ni nominal, baholangan yoki haqiqiy qiymat (sof aktivlaridan kelib chiqib)da qiymatda sotilishi aniq ko‘rsatilmagan. Yuqoridagi holatda ulushni uchinchi shaxs (lar)ga sotishda uni baholash majburiymi hamda ulushni qaysi qiymat (nominal, baholangan yoki haqiqiy qiymat)da uchinchi shaxslarga sotish to‘g‘ri bo‘ladi?
YURIST JAVOBI:
Mas’uliyati cheklangan hamda qo‘shimcha mas’uliyatli jamiyatlar to‘g‘risidagi qonunda ulushni uchinchi shaxslarga sotishda qaysi qiymatda sotish kerakligi aniq belgilanmagan. Bu "dispozitiv norma" bo‘lib, tomonlar o‘zaro kelishuviga ko‘p narsa qoldirilgan.
Xususan, ushbu qonun 15-moddasidagi mana bu qoidaga e’tibor bering! “jamiyatning ishtirokchilari va jamiyatga qabul qilinadigan uchinchi shaxslar tomonidan jamiyatning ustav fondiga (ustav kapitaliga) qo‘shiladigan pulsiz hissalarning pul bahosi jamiyat ishtirokchilari umumiy yig‘ilishining jamiyatning barcha ishtirokchilari tomonidan bir ovozdan qabul qilinadigan qarori bilan tasdiqlanadi.”
Ishtirokchi qo‘shayotgan ulushning aniq qiymati mavjud bo‘lmasa, mazkur ulushning qiymati u.y. tomonidan belgilanadi. Endi sizlardagi holatga qaytsak, Qonun ulushni majburiy baholashni talab qilmaydi.
Biroq amaliyotda baholash quyidagi sabablarga ko‘ra tavsiya etiladi:
• Kelgusida nizolarning oldini olish;
• Soliq hisoboti uchun asosli narx bo‘lishi;
• Manfaatdor tomonlar huquqlarini himoya qilish.
Yuqoridagi sabablar orasida ikkinchisi jamiyatning soliqlarni to‘g‘ri hisoblash va to‘lash masalasida asosiy ahamiyat kasb etadi. Keyinchalik soliq organlari bilan ham nizo chiqishining oldini oladi.
✅ Shu sababli, sizga ulushni uchinchi shaxsga sotishda uning qiymatini baholovchi tashkilotlarda baholatilgan xulosasi asosida sotishni tavsiya qilamiz.
➡️ Navbatdagi masalaga to‘xtalsak, Nominal qiymatda sotish eng sodda usul, ammo u ulushning haqiqiy qiymatini aks ettirmaydi hamda katta ehtimol bilan jamiyat va ishtirokchilar manfaatlariga to‘g‘ri kelmaydi.
Haqiqiy qiymatda (sof aktivlardan kelib chiqib) sotish esa jamiyatning joriy moliyaviy holatini aks ettiradi, shuningdek buxgalteriya hisobotlari asosida hisoblash mumkin bo‘ladi.
Buning yana bir asosi qonun 22-moddasida qayd etilgan. Mazkur normaning ikkinchi qismida ishtirokchi ulushini jamiyatga sotish holatida jamiyat ishtirokchiga ulushning oxirgi hisobot davri uchun jamiyatning buxgalteriya hisobotlari ma’lumotlari asosida aniqlanadigan haqiqiy qiymatini to‘lashi shart.
Demak, bu holatda jamiyat undan chiqib ketayotgan ishtirokchiga ulushning haqiqiy qiymatini to‘lab sotib olib, uni keyinchalik nominal qiymatda sotish birinchidan, jamiyatning o‘zi uchun salbiy natija keltirib chiqaradi, ikkinchidan, qolgan ishtirokchilarning manfaatlariga ta’sir ko‘rsatadi.
Shu sababli, sizlarga ulushni sotishda uning haqiqiy qiymatini inobatga olishni tavsiya qilamiz.
❗️Bundan tashqari, mazkur masalada qonunning o‘zi bevosita belgilab qo‘ymagani bois, mazkur masalada jamiyat ustavida ulushni sotish tartibi va baholash masalasini aniq belgilab qo‘yishni maslahat beramiz. Bunday shartlarni kiritish kelgusida yuqoridagi kabi masalalarning oldini oladi va qonundagi dispozitiv normani to‘g‘ri qo‘llashga imkon beradi.