"YPX" XODIMLARIDAN MODDIY VA MA’NAVIY ZARARNI QANDAY QOPLATISH MUMKIN?
JAVOB:
Buning uchun fuqarolik ishlari buyicha sudga muddiy va ma’naviy zararni undirish haqida da’vo arizasi bilan murojaat qilish mumkin.
Fuqarolik ishlarida “Isbotlash prinsipi”ga muvofiq taraflar o‘z vajlarini o‘zlari isbot qilishlari lozim. O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik-protsessual kodeksi 71-moddasiga ko‘ra taraflarning talablari va e’tirozlarini asoslaydigan holatlarning mavjudligini yoki mavjud emasligini sudning qonunda belgilangan tartibda aniqlashiga asos bo‘ladigan har qanday faktik ma’lumot va ishni to‘g‘ri hal qilish uchun ahamiyatga ega bo‘lgan boshqa holatlar fuqarolik ishi bo‘yicha dalillardir.
Bu ma’lumotlar quyidagi vositalar, ya’ni: taraflarning va uchinchi shaxslarning hamda ular qonuniy vakillarining tushuntirishlari, guvohlarning ko‘rsatuvlari, yozma va ashyoviy dalillar, ekspertlarning xulosalari, mutaxassislarning maslahatlari (tushuntirishlari) bilan aniqlanadi.
☝️Bundan ko‘rinib turibdiki, mavjud vajalarni barcha yozma va ashyoviy vositalar hamda shu ishga guvoh bo‘lganlarning tushuntirishlari orqali isbot qilish mumkin.
Fuqarolik kodeksining 1021-moddasiga ko‘ra ma’naviy zarar uni yetkazuvchining aybidan qat’i nazar, agar zarar fuqaroga uni qonunga xilof tarzda hukm qilish, qonunga xilof tarzda jinoiy javobgarlikka tortish, ehtiyot chorasi sifatida qamoqqa olishni yoki munosib xulq-atvorda bo‘lish haqida tilxat olishni qonunga xilof tarzda qo‘llanish, qonunga xilof tarzda ma’muriy jazo qo‘llanish va qonunga xilof tarzda ushlab turish natijasida yetkazilgan bo‘lsa qoplanadi.
Shuningdek mazkur kodeks 1022-moddasiga ko‘ra Ma’naviy zarar pul bilan qoplanadi. Ma’naviy zararni qoplash miqdori jabrlanuvchiga yetkazilgan jismoniy va ma’naviy azoblarning xususiyatiga, shuningdek ayb tovon to‘lashga asos bo‘lgan hollarda zarar yetkazuvchining aybi darajasiga qarab sud tomonidan aniqlanadi. Zararni qoplash miqdorini aniqlashda oqilonalik va adolatlilik talablari e’tiborga olinishi lozim.
Bundan kelib chiqadiki, fuqaro o‘ziga yetkazilgan zarar miqdorini o‘zi belgilashi mumkin. Sud uni ishni ko‘rish davomida o‘rganib chiqib uni to‘liq yoki qisman qanoatlantirishi mumkin.