Har birimiz, hayotimizda hech bo`lmaganida bir marta, nutqi go`zalligi bilan ajralib turuvchi kishini eshitganmiz. Bu odamlarning suhbatlarini, ular nima nima deyishlaridan qat'iy nazar, tinglashni istaymiz. Mukammal vokal va diksiya ko`rsatkichlariga erishish mumkin, lekin bu juda ko`p vaqt talab qiladi. Ammo jarangdor gapirishni qisqa muddat ichida o`rganib olish mumkin. Buning uchun amaliyot va yo`l-yo`riqlar talab qilinadi. Quyida nutqiy qobiliyatlarini rivojlantirish istagida bo`lganlar uchun bir nechta maslahatlar berilgandir.
1. Aniq va baland ovozda gapiring. Muhimi sizni hamma eshitishi lozimdir, shuning uchun baland ovozda gapiring. Pichirlashib gaplashishdan saqlaning va gapirayotganingizda boshingizni pastga egib gapirmang. Aks holda sizning tinglovchilaringiz sizni mensimay boshlaydilar.
- Albatta, bu baqirib gapirish degani emas, faqatgina holatga qarab ovozingizni pasaytiring yoki baland ovozda gapiring. Misol uchun audiotoriyada gapirsangiz, oxirgidagilarga ham eshitilishi uchun baland ovozda gapiring.
- Oddiy kundalik holatda, baland ovozda gapirmang. Aks holda tinglovchilaringizda salbiy taassurot qoldirishingiz mumkin.
2. Sekin gapiring. Tez gapirish - yomon odatdir, tinglovchilarga sizning fikringizni anglab olish qiyinlashadi. Shuning uchun tinglovchilar, gaplaringizni anglab olishga qiynalib quloq solishni to`xtatadi.
- Shuning uchun sekin, gaplarning orasida biroz to`xtab, gapirish muhimdir. Bu gaplaringizni ifodaliylik beradi va nafas olish imkoniyatini yaratadi.
- Lekin juda sekin nutq tinglovchilarga monoton bo`lib ko`rinadi va zerikarli bo`lib ketadi.
- Ideal nutq tezligi, minutiga - 120-160 so`zdir. Gap ma'nosiga qarab, nutq tezligini o`zgaritib boring. Fikringizni yaxshiroq ifodalash uchun tempni sekinlashtiring. Sekin gapirish nutqga ifodaliylik beradi, tez gapirish esa tinglovchilarda nutqga ehtiros va g`ayrat taassurotini qoldiradi.
3. So`zlarni aniq talaffuz qiling. Aniq nutq - notiqlik qobiliyatlarini rivojlantirishning muhim bosqichlarian biri hisoblanadi. Har bir so`zga e'tibor bering. So`zlarni aniq talaffuz qilish uchun bir necha bor takrorlab oling.
4. Chuqur nafas olishni o`rganing. Chuqur nafas olish aniq va ravon talaffuzning kalitidir. Ayrim odamlar tez gapiradilar va gap orasida nafas olishga harakat qiladilar. Bu ularning nutqlarini juda yoqimsiz qilib qo`yadi. Chuqur nafas olib gapirish nutqingizga ishonch bag`ishlaydi.
5. Nutq mobaynida jilmaying. Agar siz do`stona va ochiq uslubda gapirsangiz, nutqingizdan ijobiy taassurot qoladi. Jilmayib, siz tinglovchilaringizda ijobiy hotiralar qoldirasiz. Albatta, jiddiy mavzularni muhokama qilayotganingizda ham jilmayib turishingiz shart emas. Faqatgina, har qanday hissiyotli nutq mo`jizalar ko`rsatish hususiyatiga egaligini unutmang.