Kompyuterning tarkibiy qismlari asosiy ikki qismga bo'linadi: apparat (hardware) va dasturiy (software) qismlar. Quyida apparat qismiga kiruvchi asosiy tarkibiy qismlar haqida batafsil ma'lumot berilgan:
1. Markaziy Protsessor (CPU - Central Processing Unit):
- CPU kompyuterning "miya"si bo'lib, barcha hisob-kitoblarni bajaradi va kompyuterning boshqa qismlarini boshqaradi.
- CPU tezligi gigagerts (GHz) bilan o'lchanadi va ko'proq yadro (core)ga ega bo'lishi bilan yuqori samaradorlikka ega bo'ladi.
2. Operativ Xotira (RAM - Random Access Memory):
- RAM vaqtinchalik ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi. CPU ishlayotgan paytda ma'lumotlarni tezda olish uchun RAMdan foydalanadi.
- RAM hajmi gigabayt (GB) bilan o'lchanadi va katta hajmli RAM ko'p dasturlarni bir vaqtda ishlashini ta'minlaydi.
3. Qattiq Disk (HDD - Hard Disk Drive) va SSD (Solid State Drive):
- HDD va SSD ma'lumotlarni doimiy saqlash uchun ishlatiladi. HDD magnit disklardan foydalanadi, SSD esa tezkor va ishonchli bo'lgan NAND flash texnologiyasidan foydalanadi.
- SSDlar HDDlardan tezroq ishlaydi, lekin HDDlar katta hajmdagi ma'lumotlarni arzonroq saqlashga imkon beradi.
4. Onaplata (Motherboard)
- Onaplata barcha komponentlarni birlashtiruvchi asosiy plata bo'lib, CPU, RAM, qattiq disklar va boshqa qurilmalar onaplataga ulanadi.
- Onaplatada shuningdek, kengaytma slotlari (PCIe slotlari) va interfeyslar (USB, SATA, va boshqalar) mavjud.
5. Video karta (GPU - Graphics Processing Unit)
- GPU grafika va vizual hisob-kitoblarni bajaradi. Bu, ayniqsa, o'yinlar, grafik dizayn va video tahrirlash uchun muhimdir.
- GPUda o'zining tezkor xotirasi (VRAM) bo'ladi va ko'p yadroli arxitekturaga ega bo'ladi.
6. Quvvat Manbai (PSU - Power Supply Unit)
- PSU kompyuter komponentlariga kerakli quvvatni ta'minlaydi. Har bir komponent uchun kerakli quvvatni yetkazib berish uchun PSU yetarli quvvatga ega bo'lishi lozim.
- Quvvat watt (W) bilan o'lchanadi.
7. Korpus (Case):
- Korpus barcha komponentlarni joylashtirish uchun ishlatiladi. Korpus turi va hajmi kompyuterning ko'rinishini va ichki komponentlarning joylashishini belgilaydi.
- Korpusda sovutish tizimlari, ventilyatorlar va boshqa qo'shimcha komponentlar uchun joylar mavjud bo'ladi.
8. Periferik Qurilmalar (Peripheral Devices):
- Klaviatura, sichqoncha, monitor, printer, va skaner kabi qurilmalar kompyuter bilan bog'lanib, foydalanuvchi va kompyuter o'rtasidagi interaktivlikni ta'minlaydi.
9. Tarmoq Qurilmalari
- Kompyuterni internet yoki lokal tarmoqga ulash uchun ishlatiladi. Ethernet kartalari va Wi-Fi adapterlari tarmoq qurilmalariga misol bo'lishi mumkin.
Dasturiy qismlariga esa operatsion tizimlar (Windows, macOS, Linux), ilovalar (Microsoft Office, Adobe Photoshop), va boshqa dasturlar kiradi. Bu dasturlar apparat qismlar bilan birgalikda kompyuterning ishlashini ta'minlaydi.