Chet tilini oʻrganish oson emas. Ayniqsa, gammatika va talaffuzning farqlarini tushunish, begona soʻzlarni eslab qolish va olingan koʻnikmalarni doimiy ravishda yaxshilab borish kerak. Biroq ushbu eʼlon qilingan tillarni oʻrganish yetarlicha murakkab boʻlib, bu uchun ichki kuch, jurʼat va sa’y-harakat kerak bo‘ladi.
1. Xitoy tili
Hech kimga sir emas, Xitoy tili oʻrganilishi murakkab boʻlgan eng qiyin tillardan biri hisoblanadi. Ayniqsa, oʻz ona tili iyerogliflardan tashkil topmagan boʻlsa. Xitoy tilida 85 mingdan ziyod iyerogliflar mavjud boʻlib, minimal oʻqish qobiliyatiga erishish uchun kamida 1,5 ming atrofidagi iyerogliflarini oʻrganish lozim boʻladi.
2. Bask tili
Bask tilida taxminan bir million kishi gaplashadi - bu Ispaniyaning Shimoliy hududlari va Fransiyaning Janubiy hududlari aholisidir. Qizigʻi shundaki, boshqa Yevropa tillaridan farqli oʻlaroq, bask hind-yevropa til oilasiga tegishli emas. Olimlar uni “paleoispan” tillari deb atashadi. Alifbosida faqat 22 ta harflar mavjud. Ammo bask grammatikasi juda murakkab. Bundan tashqari, ushbu til soʻz yasovchi va old qoʻshimchalarga asoslangan boʻlib, ularning har biri faqat bitta ma’noga ega.
3. Yapon tili
Yapon tili ham ierogliflardan tashkil topgan murakkab til hisoblanadi. Birinchidan, bu tilda yozma va talaffuz bir biridan tubdan farqlanadi – ya’ni oʻqishni, yozishni oʻrgangan boʻlsangiz, bu siz bemalol gaplasha olasiz degan maʼnoni anglatmaydi. Ikkinchidan, yapon tilida 3 xil yozish tizimlari mavjud. Kanji (Xitoy iyerogliflari asosida), hiragana (yapon qoʻshimchalari va grammatik boʻlaklari asosida) va katakana (boshqa tillardan olingan soʻzlar asosida).
4. Island tili
Skandinaviya aholisini nemis tillari guruhida so‘zlashuvchilarning noyob vakil deyish mumkin. Islandiya arxaik soʻzlar va iboralarning murakkab grammatikasi va ularning moʻlligi bilan ajralib turadi. Bundan tashqari, bu tilda ingliz tiliga oʻxshash soʻzlar yoʻq. Masalan, “gluggavvedur” so‘zi, bu soʻzma–soʻz “deraza ob-havosi” deb tarjima qilingan, ya’ni ob-havo faqat qulay xonadonlar derazasidan jozibador koʻrinishiga ishora.
5. Arab tili
Ushbu til yozma, talaffuz qilish va leksik jihatdan murakkab hisoblanadi. Birinchidan, arab tilini oʻrganayotganda shuni yodda tutish kerakki, yozuvda unli harflar kiritilmaydi. Ikkinchidan, bit harfni turli yoʻllar bilan yozish mumkin – bu harfning pozitsiyasiga bogʻliq. Uchinchidan, birgina hozirgi zamon shaklining 13 ta koʻrinishi bor. Shuningdek, arab tilida koʻplab shevalar mavjud va ularning barchasi bir-biridan tubdan farq qiladi.
6. Venger tili
O‘zbek tilida 6 ta kelishiklar boʻlsa, Venger tilida 35 ta! Tabiiyki, bu holat ushbu tilni yetarlicha murakkab ekanini angtadi. Bundan tashqari, Venger tilini talaffuz qilish juda qiyin – unda juda koʻp unli harflar boʻlib, ularni oʻziga xos tarzda talaffuz qilish talab etiladi.
7. Sanskrit tili
Eng qadimgi maʼlumotlarga ko‘zingiz tushganida soʻzlarning sanskrit tilidan olinganiga ko‘p bora guvoh boʻlgansiz. Ushbu til eng murakkab toʻplamlar roʻyhatiga kiritilgan, chunki bu tilni oʻrganish juda qiyin – birinchi navbatda grammatikasi tufayli. Sanskrit tilida miqdor uch xil tarzda ifoda etilishi mumkin: birlik, ikkilamchi va koʻplik. Shuningdek, uchta shaxs mavjud: birinchi, ikkinchi va uchinchi hamda 15 ta tuslanish va zamonlar, bundan tashqari – 22 ta old qoʻshimchalari bor.
8. Dan tili
Daniya aholisining tili talaffuz jihatidan murakkab: masalan, unli tovushlar qisqa va uzunligiga qarab farq qilinadi. Undoshlarning bir qator oʻzgacha hususiyatlari mavjud (baʻzi unli tovushlardan oldin yumshatilmaydi va nafas ishtiroki yoki uning yoʻqligi bilan farqlanadi).
9. Navaxo (diné) tili
Ma’lumotlarga koʻra, bu tilda faqat 178 ming kishi gaplashadi. Bu, asosan Arizona, Nyu-Meksiko, Yuta va Kolorado Shtatlarining aholisini qamrab oladi. Nomidan taxmin qilish mumkinki, bu til Amerikaning mahalliy aholisi foydalanadigan tildir. Navaxoning murakkabligi shundaki, dunyoda ushbu tilning nashr etilgan lugʻatlari yoki grammatik kataloglari kamdan-kam uchraydi. Qizigʻi shundaki, Ikkinchi jahon urushi paytida Navaxo tilidan radio boshlovchilar foydalangan. Til juda murakkab edi, radio boshlovchilaridan boshqa hech kim ushbu tilning mohiyatini, maʼno mazmunini tushuna olmaganlar.
10. Tuyuk tili
Murakkab tillardan biri – tuyuk tili roʻyxatimizni yakunlaydi. Bu til Amazonkaliklarning Sharqiy qismida yashovchi odamlar gapiradigan til. Ushbu til avvalambor soʻzlovchining hikoyasi predmeti haqida qayerdan bilib olganini tushunish imkonini beruvchi noyob fe’l qoʻshimchalari bilan qiziq.
Sizchi? Qanday murakkab tillarni oʻzlashtirgansiz?
Manba: Xabardor.uz