Mehnat ta’tilidan chaqirib olish mumkin bo‘lmagan xodimlar toifasi
Mehnat kodeksining 232-moddasiga muvofiq har yilgi mehnat ta’tilidan chaqirib olishga ta’tilning istalgan vaqtida faqat xodimning roziligi bilan yo‘l qo‘yiladi. Shu munosabat bilan ta’tilning foydalanilmay qolgan qismi xodimga mazkur ish yili davomida boshqa vaqtda yoki keyingi ish yilida berilishi kerak. Buning uchun Mehnat kodeksining 230 va 231-moddalarining ta’tilni ko‘chirish hamda qismlarga bo‘lish to‘g‘risidagi talablari bajarilishi lozim.
❌ Har yilgi mehnat ta’tilidan chaqirib olish umuman taqiqlangan xodimlarning ayrim toifalari mavjud. Bular:
➖ o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan xodimlar MK 418-moddasi. 3-qismi;
➖ homilador ayollar MK 400- moddasi. 2- qismi;
➖ I va II guruh nogironligi bo‘lgan xodimlar MK 429- moddasi. 3- qismi;
➖ mehnat sharoitlari o‘ta zararli va o‘ta og‘ir ishlarda band bo‘lgan xodimlar MK 232- moddasi. 2-qismi Bunday ishlar ro‘yxati 11.03.1997 y. 133-son VMQga 8-ilova bilan belgilangan.
Hech qanday holat bunday xodimlarni mehnat ta’tilidan chaqirib olishning qonuniy sababi bo‘la olmaydi, hatto xodimning o‘zi chaqirib olishni talab qilsa hamda tegishli ariza topshirgan bo‘lsa ham. Ish beruvchi bunday arizani qondirish huquqiga ega emas, chunki bu bilan u qonun bilan taqqoslaganda xodimning ahvolini yomonlashtiradi. Mehnat qonunchiligini buzganlik uchun xodim emas, balki ish beruvchi javobgar bo‘ladi. Ta’tildan chaqirib olishga yo‘l qo‘ygan ish beruvchining aybdor mansabdor shaxsi MJTKning 49-moddasi bo‘yicha ma’muriy javobgarlikka tortilishi mumkin.
Agar yuqoridagi ro‘yxatdagi xodim bir vaqtning o‘zida ta’tildan to‘liq foydalanishni istamasa, uni qismlarga bo‘lishi mumkin. Ammo xodim va ish beruvchi ta’til boshlanishidan oldin bu borada o‘zaro kelishib olishlari kerak bo‘ladi, bu uni taqdim qilish to‘g‘risidagi buyruqda aks ettiriladi MK 231-moddasi..
Ta’tilning hech bo‘lmaganda bir qismi o‘n to‘rt kalendar kundan kam bo‘lmasligi kerak.
Ammo bu yerda ta’tilning bir qismini keyingi ish yiliga ko‘chirish bilan bog‘liq o‘ziga xos jihatlar mavjud. Xususan, o‘n sakkiz yoshga to‘lmagan, shuningdek I va II guruh nogironligi bo‘lgan xodim har yilgi mehnat ta’tilidan u taqdim qilinayotgan joriy ish yilida to‘liq foydalanishi kerak MK 230-moddasi. 3-qismi.
Shuning uchun xodim va ish beruvchi ta’tilni qismlarga bo‘lishga kelishib olgan taqdirda ham, xodim ta’tilning ushbu qismlarini keyingi ish yiliga ko‘chirmasdan, undan joriy ish yilida foydalanishi kerak. Xuddi shu tartib noqulay mehnat MK 481-m. hamda noqulay tabiiy-iqlim sharoitlaridagi MK 483-m. ish uchun qo‘shimcha ta’tillarga ham tegishli