| Qaysi yoshda tuqqan maqul?
Keyingi vaqtlarda nikoh yoshining «yosharib» ketayotgani haqida ko‘p gapirilyapti. Buning psixofiziologik, iqtisodiy asorati og‘irroq kechadi. Bolani tug‘ish, tarbiyalash uchun juftlarning bir-birini yaxshi ko‘rishining o‘zi kamlik qiladi. Bu ham juda muhim albatta. Ammo muhabbatning yana bir uchinchi shaxsni paydo qili-shi uchun, eru xotin shu uchinchi shaxsga g‘amxo‘rlik qilishga tayyor bo‘lishlari kerak. Demak, erkak ham, ayniqsa ayol ham avvalo yetilgan, hayotda o‘z o‘rnilarini belgilab olgan, qolaversa, eng zaruriy moddiy zamin yaratilgan bo‘lishi lozim. Qisqa qilib aytganda, bola — ixtiyoriy, istalgan, kutilgan bo‘lishi kerak. Qadimdan Sharqda qizlarni barvaqt erga berishgani ma’lum. Hozir bunga intilganlarning ko‘pchiligi «oldin shunday qilish-gan edi-ku!» deyishdan nariga o‘tishmaydi. Holbuki bu kam. Shuning o‘zinigina bahona qiladiganlar davr o‘zgarganini ham, qiz-lar va erkak bolalar ruhiyati o‘zgarganini ham, shunga ko‘ra ular yana ko‘p jihatlardan oila qurishga, bola ko‘rishga tayyor emaslik-larini, buni buzish bilan o‘zlariga ko‘p tashvishlar (ham fizio- logik, ham huquqiy) orttirayotganlarini bilmaydilar yoki bil-gilari kelmaydi. Qiz bola tuxumdonida tuxum hujayralari muntazam bir me’yorda yetila boshlagandan, ya’ni hayz ko‘rgandan boshlab homi-lador bo‘lishi mumkin. Ayollarda bola tug‘ishga qodirlik davri o‘rtacha o‘ttiz yil (o‘n olti yoshdan qirq olti yoshgacha) davom etadi. Ayol organizmining yuqorida aytilgandek «yetilgan» davri yigirma ikki — yigirma olti yoshlarga to‘g‘ri keladi. Birinchi homiladorlik shu davrga to‘g‘ri kelsa, ayol vrachlar nazoratida bo‘lsa, homilasini ancha «yengil» ko‘taradi. Tug‘uruq ham nisbatan oson kechadi. Vrachlar birinchi homila yigirma sakkiz yoshdan keyin bo‘lgan hollarda homilani ko‘tarish ham, tug‘ish ham nisbatan og‘irroq bo‘lishi mumkinligini nazarga olib, bunday ayollarni nazoratga oladilar. Lekin bu — faqat birinchi homilaga tegishli. Birinchi bolasini 22 —26 yoshlarda tuqqan ayol, undan keyingi bolalarini yigirma sakkizdan keyin ham bexavotir ko‘tarishi va tug‘ishi mumkin. Ayrim sabablarga ko‘ra, masalan ayol yoki eri uzoq vaqt davo-langan bo‘lsa, muolajalar ijobiy samara berib, yoshi o‘tib qol-ganda, ya’ni 35—40 yoshda ham homilador bo‘lgan va eson-omon yaxshi qutilib olgan hollar ham uchraydi. Bunday hollarda vrachlar hozirgi zamon tabobatida ayolga yordam berish murakkab emasligi-ni aytadilar, uning ortiqcha qo‘rqinch, tashvishlardan forig‘ bo‘li- shiga yordam beradilar. Buni aytish bilan yigirma sakkiz — o‘ttizdan oshgan juvonning farzand ko‘rishida ortiqcha hayajonga urin bo‘lmasligi kerakligini eslatib o‘tmoqchimiz, xolos. Aksincha, juda erta, jilla bo‘lmasa o‘n to‘qqiz, yigirmaga kirmay turib bola ko‘rishning asorati ancha sezilarli bo‘ladi. Chunki yosh ayol hali jismonan ham, ruhan ham, moddiy jihatdan ham ona bo‘lishga tayyor bo‘lmaydi. Ona bo‘lish yoshi bilan ona bo‘lguvchi ayolning ruhiyati haqida bejiz to‘xtalmayapmiz. Homiladorlik, ayol organizmidagina emas, uning ruhiyatida ham muayyan o‘zgarishlar yasashi shubhasiz. Ko‘p narsa ayol psixikasining o‘ziga xosligiga bog‘liq, albatta. O‘ta ta’sirchan, atrof muhitga tez moslasha olmaydigan ayollarda homiladorlik ma’lum asoratlar bilan utishi mumkin. O‘zini bosib olgan, ruhiyati normal ayollarda esa homiladorlik ham, tug‘ish ham qariyib asoratsiz o‘tadi. Albatta, ko‘p narsa ona bo‘lishga tayyorlanayotgan ayol yashab gurgan sharoit, ruhiy muhitga ham bog‘liq. O‘zi sog‘lom, eri mehri-bon bo‘lgan ayol, boz ustiga bobo va buvilar ham bo‘lajak nabirani intizorlik bilan kutayotgan sharoitda hech qanday ruhiy toli- qishlarsiz qutilib oladi.