Otamdan qolgan uyni hujjati yo‘q, uni qanday nomimizga o‘tkazsak bo‘ladi?
@Yurist_Xizmati 4480-savol:
Assalomu alaykum. Meni dadam olamdan o‘tgan dadamning nomida uy mashena bor natariusga borgan edik meros rasmiyashtirgani natarius uyning egalik huquqi yo‘qligi uchun meros huquqi ochmadi. Biz yashab turgan uy qurilganinga 30yildan oshdi kadastr qilingan egalik huquqi yo‘q. Hozirda egalik huquqini hech qaysi tashkilot bermayabdi uy bilan mashenani dakument qilishimiz uchun nima qilishimiz kerak. Qonuniy yo‘li bo‘lsa tushuntirsangiz biz kimga uchraymiz qanday qilib dakument qilsak bo‘ladi uy bilan mashenani. Javobingiz uchun rahmat.
YURIST JAVOBI:
Ko‘chmas mulkka bo‘lgan huquqlarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish to‘g‘risidagi qonun 31-moddasiga asosan 1998-yilning 1-iyulidan 2021-yilning 1-avgustiga qadar qabul qilingan yer uchastkasiga bo‘lgan huquqlarni belgilovchi hujjatlar quyidagilardan iborat:
yer uchastkasiga meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilish huquqini davlat ro‘yxatidan o‘tkazish uchun — mahalliy davlat hokimiyati organlarining yer uchastkasini berish haqida o‘z vakolatlari doirasida qabul qilingan qarorlari, notarial tasdiqlangan meros qilib olish huquqi to‘g‘risidagi guvohnoma, ushbu huquqning auksionda sotib olinganligiga asosan tuman (shahar) hokimi tomonidan berilgan davlat orderi asos bo‘ladi.
❗️Shu qoidaga ko‘ra sizlardagi vaziyatda yer uchastkasiga nisbatan ushbu huquqlarni tasdiqlovchi hujjatlar mavjud bo‘lmasa, notarius yer uchastkasiga nisbatan merosga bo‘lgan huquq to‘g‘risidagi guvohnoma bera olmaydi. Bu vaziyatda sizlar fuqarolik sudiga egalik huquqini belgilash bo‘yicha da’vo arizasi bilan murojaat qilishingiz lozim.
Qarang! Fuqarolik kodeksi 187-moddasiga muvofiq mulkdor bo‘lmagan, lekin ko‘chmas mol-mulkka o‘n besh yil davomida yoki boshqa mol-mulkka besh yil davomida o‘ziniki kabi halol, oshkora va uzluksiz egalik qilgan shaxs bu mol-mulkka mulk huquqini oladi (egalik qilish huquqini vujudga keltiruvchi muddat).
Qoidaning mazmuniga muvofiq fuqaro o‘ziga tegishli bo‘lmagan mulkdan 15 yil davomida foydalansa, uni eskirishga emas, balki yaxshilanishiga erishsa, bu mulkdan foydalanishi haqida boshqalar (qo‘ni-qo‘shni, MFY va h.k.) xabardor bo‘lsa va eng asosiysi foydalanish muddati uzulishsiz bo‘lsa, (ya’ni 10 yil mulkdan foydalanib orada 1 yoki 2 yil foydalanmay keyin yana foydalangan bo‘lmasligi) shaxsda shu mulkka nisbatan mulk huquqini olish mumkin. Mazkur kodeks 1995-yilda qabul qilingan va shu davrdan boshlab yuzaga keladigan ijtimoiy munosabatlarni tartibga solib keladi.
Shunday ekan sizdagi vaziyatda 1990-yildan beri uyda (haqiqatda mulkdori bo‘lmagan) yashab, undan foydalanib kelayotgan fuqaroda uyga mulk huquqini olish mumkinligini ko‘rsatadi.
Endi qarang! ko‘chmas va boshqa mol-mulkka davlat ro‘yxatidan o‘tkazilishi shart bo‘lgan mulk huquqi ushbu mol-mulkka egalik qilish huquqini vujudga keltiruvchi muddat tufayli olgan shaxsda ana shunday ro‘yxatdan o‘tkazilgan paytdan boshlab vujudga keladi. Bundan ko‘rinib turibdiki, uyga nisbatan mulk huquqi davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan paytdan boshlab vujudga keladi.
☝️Ushbu moddaning to‘rtinchi qismida egalik qilish muddatini vaj qilib keltiradigan shaxs o‘zi huquqiy vorisi bo‘lgan shaxsning bu mol-mulkka egalik qilib kelgan barcha vaqtini o‘zining egalik qilish vaqtiga qo‘shishi mumkinligi aytilmoqda.
♂️ Qoidani quyidagi misol bilan tushuntiramiz. Aytaylik bir fuqaro o‘ziniki bo‘lmagan uyda 2003 yildan yashashni boshladi. Soliqlarni to‘ladi, uyni ta’mirladi, ko‘p mehnat qildi va 2010 yilda vafot edi. Undan keyin uyda o‘g‘li yashashda davom etdi, u ham soliqlarni to‘ladi, kommunal xizmatlar haqini ham, qo‘shimcha xonalar qurdi va boshqa ishlarni amalga oshirdi. 2019 yilga kelib o‘g‘li uyga egalik qilish huquqni olish uchun sudga murojaat qildi. Shunda otasining egalik qilgan davri o‘g‘lining egalik qilgan davriga qo‘shib hisoblanadi va o‘g‘lida egalik qilish muddati paydo bo‘ladi. Buning uchun fuqarolik sudiga egalik huquqini etirof etish haqida ariza bilan murojaat qilish lozim.
✅ Shunga ko‘ra siz ham yuqoridagi asoslarga binoan sudga da’vo qilishingiz kerak deb hisoblaymiz.