G'azablangan bola bilan qanday munosabat o'rnatish mumkin? (1-qism)
⁉️ Savol:
Tez jahli chiqadigan, narsalarni otib, ko'p shikoyat qiladigan bola bilan qanday qilib ijobiy munosabat o'rnatish mumkin? Doim shikoyat qilgani shikoyat qilgan - bu bola bilan qanday ishlash mumkin?
Javob:
— Birinchi bo'lib so'ralishi kerak bo'lgan savol - nega bu bola jahli chiqib yoki g'azablanib yuradi? Hech qaysi bola onasining qornidan jahldor g'azabnok bo'lib tug'ilmaydi - aksincha o'sha miyyaning 80% rivojlanayotgan davrda (0-5 yoshda) miyaning optimal darajada rivojlanishi uchun to'g'ri sharoit bo'lmagan bo'lishi mumkin. Masalan chaqaloqligida qachonki yig'laganda ko'p ko'tarilgan bolalar sokin bo'lar ekan, yoki chaqaloqligida yig'lab yig'lab o'zlari jim bo'lib qolishiga majbur qolgan bolalar ko'pincha katta bo'lganda asabiy bo'lib qolar ekan.
G'azab/jahli bu his-tuy'gu. Odatda chaqaloqlarning birinchi g'azablanishi qondirilmagan ehtiyoj natijasi - ochqagan, chanqagan, charchagan, uyqusi kelgan yoki shunchaki ota-onasi bilan kontaktda bo'lishni hohlagan. Bolalarning 2ta birlamchi ehtiyojlari bo'ladi. Birinchisi havfsizlik va yashab qolish (safety and survival) ikkinchisi esa approval and validation (uni qabul qilinishi va hislarining tasdiqlanishi). Agar bu ikkala ehtiyoj qondirilib borilmasa bolaning miyasi optimal rivojlanmaydi. Biz ko'pincha jismoniy ehtiyojlarini qondiramiz lekin hissiy/ruhiy ehtiyojlarini bilmaymiz ham. Davomiy ravishda hissiy/ruhiy ehtiyojlari rad etilgan bolaning ong ostida notug'ri tushunchalar/bloklar paydo bo'ladi. Masalan: Meni yetarlicha sevishmagan, Meni hech kim tushunmaydi, Hamma menga nisbatan adolatsizlik qiladi. Va bu bolani asabiy, jizzaki qilib qo'yadi - hattoki o'zi ham nega bunday bo'layotganini bilmaydi.
Xulq-atvorga qaraganimizda, biz g'azabni ko'ramiz. Xulq-atvorning ostiga qaraganimizda, biz uning o'zi haqida shakllantirgan qondirilmagan ehtiyojni yoki noto'g'ri tushunchalar/e'tiqodlarini ko'rishimiz mumkin.