QARZNI NATURAL SHAKLDA TO‘LAGANDA QANDAY SOLIQ OQIBATLARI KЕLIB CHIQADI?
Assalomu aleykum! Men, Ahmedov Bahodir yuridik shaxsdan qarz shartnomasi asosida qarz olgan edim, qarzni qaytarish muddati kelganda yetarli pul mablag‘i mavjud emasligi sababli yuridik shaxsga tovar ko‘rinishida qaytarmoqchiman. Mazkur holatda menda va menga berilgan qarzni tovar ko‘rinishida qaytarib oladigan yuridik shaxsda qanday soliq oqibatlari kelib chiqishi mumkin?
JAVOB:
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 732-moddasiga asosan Qarz shartnomasi bo‘yicha bir taraf (qarz beruvchi) ikkinchi tarafga (qarz oluvchiga) pul yoki turga xos alomatlari bilan belgilangan boshqa ashyolarni mulk qilib beradi, qarz oluvchi esa qarz beruvchiga bir yo‘la yoki bo‘lib-bo‘lib, o‘shancha summadagi pulni yoki qarzga olingan ashyolarning xili, sifati va miqdoriga baravar ashyolarni (qarz summasini) qaytarib berish majburiyatini oladi.
Agar qo‘shimcha kelishuvga asosan jismoniy shaxs tomonidan pul ko‘rinishidgi qarz majburiyati o‘shancha summadagi tovar ko‘rinishida qaytarilsa, u holda mazkur xolatda jismoniy shaxs uchun mulkiy daromadlar vujudga keladi. Soliq to‘lovchilarga xususiy mulk huquqi asosida tegishli bo‘lgan mol-mulkni sotishdan olinadigan daromadlarga soliq solinmaydi (SKning 375, 378- moddalari).
Agar qarz shartnomasiga asosan foizlar to‘lanishi ko‘zda tutilmagan bo‘lsa, u holda qarz beruvchi korxona - yuridik shaxsda soliq oqibatlari kelib chiqmaydi. Mazkur xolat doimiy ravishda takrorlangan taqdirda, jismoniy shaxsga tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiruvchi sifatida qaraladi. Tadbirkorlik faoliyatini amalga oshiradigan jismoniy shaxs soliq solish maqsadida belgilangan tartibda yakka tartibdagi tadbirkor sifatida ro‘yxatdan o‘tishi lozim bo‘ladi (SKning 31-moddasi).
Mazkur asoslarga ko‘ra qarzingizni natural shakilda to‘laganingizda sizda soliq oqibatlari vujudga kelmaydi.